DEFINICJE

ATEX

Ocena Ryzyka Wybuchu (ORW)

– Opracowanie oceny ryzyka wybuchu wymagane jest zgodnie z § 4 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań, dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (Dz.U. 2010 nr 138 poz. 931). Ocena ryzyka jest funkcją : prawdopodobieństwa występowania atmosfery wybuchowej oraz prawdopodobieństwa uaktywnienia się efektywnych źródeł zapłonu.

Ocena Zagrożenia Wybuchem ( OZW)

– Ocena zagrożenia wybuchem obejmuje wskazanie pomieszczeń zagrożonych wybuchem, wyznaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem wraz z opracowaniem graficznej dokumentacji klasyfikacyjnej oraz wskazanie czynników mogących w nich zainicjować zapłon.

Dokument Zabezpieczenia Przed Wybuchem (DZPW)

– to dokument jaki w świetle obowiązującego prawa polskiego i europejskiego (dyrektywa ATEX Users) powinien posiadać każdy zakład, na terenie którego występuje zagrożenie wystąpienia atmosfer wybuchowych, wywołanego obecnością palnych i wybuchowych pyłów, par, palnych cieczy, gazów, mgieł i mieszanin hybrydowych. To opis procedur i zasad bezpieczeństwa za pomocą których Zakład
zapewnia bezpieczeństwo na stanowiskach pracy ww.

Zagrożenie wybuchem

Materiały niebezpieczne pożarowo (substancje palne) – gazy palne, ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 328,15 st. K (55 st. C), materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne, materiały zapalające się samorzutnie na powietrzu, materiały wybuchowe i pirotechniczne, materiały ulegające samorzutnemu rozkładowi lub polimeryzacji.
Mieszanina wybuchowa (atmosfera wybuchowa) – mieszanina substancji palnych w postaci: gazów, par, mgieł lub pyłów z powietrzem w warunkach atmosferycznych, w której po zapaleniu spalanie rozprzestrzenia się na całą niespaloną mieszaninę. Spalaniu temu towarzyszy gwałtowny wzrost ciśnienia.
Zagrożenie wybuchem – możliwość tworzenia przez palne gazy, pary palnych cieczy, pyły lub włókna palnych ciał stałych, w różnych warunkach, mieszanin z
powietrzem, które pod wpływem czynnika inicjującego zapłon wybuchają, czyli ulegają gwałtownemu spalaniu połączonemu ze wzrostem ciśnienia.
Wybuch fizyczny – wybuch spowodowany zjawiskami fizycznymi np. przemianą cieczy w parę lub przekroczeniem wytrzymałości ścianek naczynia.
Wybuch chemiczny – reakcja utleniania lub rozkładu wywołująca gwałtowny wzrost temperatury i ciśnienia.
Deflagracja – reakcja utleniania – wybuch rozprzestrzeniający się z prędkością mniejszą od prędkości dźwięku.
Detonacja – wybuch rozprzestrzeniający się z prędkością naddźwiękową, któremu towarzyszy fala uderzeniowa.

Strefy zagrożenia wybuchem

Przestrzeń zagrożona wybuchem – przestrzeń, w której palne gazy, pary cieczy palnych, mgły, pyły lub włókna palnych ciał stałych w różnych warunkach mogą
utworzyć z powietrzem mieszaniny wybuchowe (atmosfery wybuchowe), które pod wpływem czynnika energetycznego (iskry, łuku elektrycznego lub przekroczenia temperatury samozapalenia) ulegają gwałtownemu spalaniu połączonemu z gwałtownym wzrostem ciśnienia.
Strefa zagrożenia wybuchem – przestrzeń, w której występuje lub może wystąpić mieszanina wybuchowa substancji palnych z powietrzem (z tlenem z powietrza) lub innymi gazami utleniającymi o stężeniu substancji palnej między dolną i górną granicą wybuchowości, klasyfikowana, gdy osiągnie objętość przynajmniej 10 dm 3.

Strefa 0 – przestrzeń, w której gazowa atmosfera wybuchowa występuje ciągle lub w długich okresach.
Strefa 1 – przestrzeń, w której pojawienie się gazowej atmosfery wybuchowej jest prawdopodobne w warunkach normalnej pracy.
Strefa 2 – przestrzeń, w której w warunkach normalnej pracy nie jest prawdopodobne pojawienie się gazowej atmosfery wybuchowej, a jeżeli pojawi się ona rzeczywiście, to może tak się stać tylko rzadko i tylko na krótki okres.

Pojęcia fizyczne

Maksymalne ciśnienie wybuchu P max [bar] – oznacza maksymalne ciśnienie występujące w zamkniętym naczyniu podczas wybuchu atmosfery wybuchowej,
oznaczone w określonych warunkach badania. Wartość maksymalnego ciśnienia wybuchu uzależniona jest od ciśnienia początkowego.
Minimalna energia zapalenia (zapłonu) – najmniejsza energia elektryczna nagromadzona w kondensatorze, która, przy jego rozładowaniu, jest wystarczająca do zapalenia najbardziej zapalnej mieszaniny w określonych warunkach badania.
Maksymalna szybkość narastania ciśnienia wybuchu (dp/dt) max – maksymalna wartość przyrostu ciśnienia w jednostce czasu w trakcie wybuchów wszystkich atmosfer wybuchowych w zakresie wybuchowości substancji palnej w zamkniętym naczyniu w określonych warunkach badania.
Granice wybuchowości – zakresy stężeń czynnika palnego w mieszaninie z powietrzem, między którymi może dojść do wybuchu.
Dolna granica wybuchowości (DGW) – minimalne stężenie czynnika palnego w mieszaninie z powietrzem, przy którym może dojść do wybuchu.
Górna granica wybuchowości (GGW) – maksymalne stężenie czynnika palnego w mieszaninie z powietrzem, powyżej którego mieszanina staje się niezapalna.

Stężenie stechiometryczne – stężenie gazu lub pary w mieszaninie z powietrzem, przy którym teoretycznie następuje spalenie całej ilości tlenu zawartego w
mieszaninie.
Dolna temperaturowa granica wybuchowości – temperatura cieczy palnej, przy której stężenie pary nasyconej w powietrzu jest równe dolnej granicy wybuchowości.
Górna temperaturowa granica wybuchowości – temperatura cieczy palnej, przy której stężenie pary nasyconej w powietrzu jest równe górnej granicy wybuchowości.
Stężenie stechiometryczne w przedziale stężeń między dolną i górną granicą wybuchowości – stężenie czynnika palnego, przy którym teoretycznie następuje
całkowite spalenie ciała palnego.
Minimalna energia zapłonu obłoku pyłu MIE [mJ] – oznacza najmniejszą energię elektryczną nagromadzoną w kondensatorze, która w trakcie jego rozładowania jest wystarczająca do spowodowania zapłonu najbardziej zapalnej mieszaniny określonego pyłu w określonych warunkach badania.

Wskaźnik wybuchowości

Wskaźnik wybuchowości (K max ) – maksymalna wartość szybkości narastania ciśnienia wybuchu pyłu palnego (dp/dt)max, zmierzona podczas wybuchu określonej atmosfery wybuchowej w zamkniętym zbiorniku o objętości 1m³, w określonych warunkach badania.

Klasa wybuchowości	KST (BAR- M/S)	NAZWA
ST 1	0 < Kst < 200	Wybuchowy
ST 2	200 < Kst <300	Silnie wybuchowy
ST 3	300< Kst	Bardzo silnie wybuchowy

Klasa temperaturowa

Klasa temperaturowa – umowny podział mieszanin par i gazów z powietrzem, tworzących atmosfery zagrożone wybuchem . To temperatura powodująca zapłon ww. mieszanin w wyniku kontaktu z powierzchniami zewnętrznymi urządzeń elektrycznych lub grzewczych o temperaturze mieszczącej się w jednym z sześciu przedziałów.

KLASA TEMPERATUROWA	MAKSYMALNA TEMPERATURA OBUDOWY [°C]	TEMPERATURA SAMOZAPŁONU GAZU LUB PAR [°C]
T1	450	>450
T2	300	300÷450
T3	200	200÷300
T4	135	135÷200
T5	100	100÷135
T6	80	80÷100

Maksymalna dopuszczalna temperatura powierzchni urządzenia dla pyłów

obłok pyłu: T max = 2/3T CL gdzie T CL jest temperaturą zapłonu przewidywanego obłoku pyły
warstwa pyłu
– metoda bezpyłowa: T max = T 5mm – 75 o C
gdzie T 5mm jest temperaturą zapłonu 5mm warstwy pyłu, oznacza najniższą 5mm temperaturę gorącej powierzchni, w której dochodzi do zapłonu znajdującej się na tej powierzchni warstwy pyłu osiadłego o określonej grubości.
– metoda warstwy pyłu: T max = T 12,5mm – 25 o C
gdzie T 12,5mm jest temperaturą zapłonu 12,5mm warstwy pyłu.
wzór ma zastosowanie tylko dla przypadków gdzie grubość warstwy pyłu nie przekracza 12,5mm